problematyka narkomanii w izolacji więziennej

Więziennictwo od wielu już lat prowadzi oddziaływania wobec osób uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych. Od wielu również lat realizuje stworzone przez siebie zalecenia i wytyczne, mające na celu przeciwdziałanie narkomanii. Ich rodzaj i charakter zmieniają się wraz z duchem czasu, nowymi paradygmatami w psychologii, resocjalizacji i terapii osób uzależnionych, ale pozostaje zawsze świadomość i zrozumienie związku pomiędzy uzależnieniem, narkotykami a przestępczością i readaptacją społeczną skazanych.Narkomania jest zarówno negatywnym zjawiskiem społecznym, jak i chorobą. Powoduje poważne szkody we wszystkich sferach życia i społeczeństwa, i jednostki. W życiu uzależnionego człowieka przyczynia się do powstawania szkód zdrowotnych, psychicznych, emocjonalnych bądź związanych z jego społecznym funkcjonowaniem. Jako ujemne zjawisko społeczne zawiera w sobie „pewien” kryminogenny potencjał. Słowo „pewien” oznacza, że trudno jest opisać jednoznacznie charakter związku pomiędzy narkomanią a przestępczością. W literaturze przedmiotu spotyka się różnorodne podejścia do tego zagadnienia. Niektórzy badacze twierdzą, że narkomania jest źródłem wielu czynów przestępczych. Inni uważają, że jest dalszym etapem przestępczej kariery, a jeszcze inni, że przestępczy charakter narkomanii jest związany ze społeczną reakcją na to zjawisko.

Jednak żaden narkotyk ani jego zażywanie nie prowadzi wprost do czynów kryminogennych. Co więcej, wspomniane powyżej połączenie kariery kryminalnej i narkotykowej nie jest wcale determinujące, tzn. nie jest zawsze tak, że osoba, która zaczyna od marihuany czy też innego narkotyku, przerzuca się z czasem na heroinę, a następnie popada w konflikt z prawem, sta jąc się groźnym przestępcą. Zdecydowana większość konsumentów narkotyków przestaje je zażywać w jakimś momencie swego życia i to bez żadnej terapeutycznej interwencji bądź popełnienia przestępstwa. Praktyka penitencjarna pokazuje, że wśród osób uzależnionych, które jednak popadły w konflikt z prawem, można wyróżnić dwie grupy. Pierwsza z nich to ci, którzy na skutek degradacji będącej skutkiem uzależnienia, popadli w konflikt z prawem i popełnili czyn kryminalny. W takich przypadkach przyjmuje się, że uzależnienie jest pierwotne wobec przestępczej działalności. Druga grupa to ci, którzy w trakcie swojej przestępczej kariery uzależnili się, tzn. uzależnienie jest u nich wtórne do przestępstwa. Jak wynika z powyższych informacji, tylko niektórzy spośród tych, którzy sięgają po narkotyki, popada w konflikt z prawem. Oznacza to, że przestępstwo jest wynikiem współwystępowania jeszcze innych zmiennych, takich jak: osobowość, środowisko, doświadczenia socjalizacyjne i inne.
Narkotyki pełnią w izolacji więziennej różnorodne funkcje:
adaptacyjną – pozwalają na stopniowe przystosowanie się do warunków więziennych, radzenie sobie z napięciami, jakie z tej trudnej sytuacji wynikają, symboliczną i chwilową ucieczkę od więziennej codzienności,
psychologiczną – pozwalają na zaspokajanie potrzeb, które w wyniku izolacji więziennej uległy deprywacji; chodzi przede wszystkim o potrzeby emocjonalne, ale także zmysłowe, informacyjne oraz o potrzebę wolności, samostanowienia o sobie,
społeczną – wspólne ćpanie, palenie marihuany czy też zażywanie amfetaminy daje poczucie wspólnoty doznań i przynależności, zwiększa poczucie bezpieczeństwa,
ekonomiczną – handel narkotykami jest w izolacji źródłem dochodu, a pieniądze przekładają się na pozycję w hierarchii więziennej,
podkulturową – ćpanie w izolacji więziennej jest nielegalne i przez to staje się wyrazem lekceważenia obowiązujących norm i przepisów, próbą zademonstrowania utraconej wolności.
Badania, przeprowadzone przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w 2001 roku oraz przez niemiecką firmę biotechniczną Profos AG w 2006 roku, pozwalają na wyciągnięcie następujących wniosków:

• prawie 1/5 wszystkich skazanych zażywała okazjonalnie narkotyki przed pobytem w zakładzie karnym lub areszcie śledczym,
• najczęściej zażywane przez skazanych środki odurzające lub psychotropowe to leki nasenne i uspokajające, marihuana, haszysz, amfetamina, sterydy anaboliczne oraz w mniejszych ilościach halucynogeny, kokaina i ecstasy,
• kontakty z powyższymi środkami narkotycznymi miało w izolacji więziennej w zależności od grupy wiekowej od 22 do 33% osób pozbawionych wolności,
• zarówno ankietowani funkcjonariusze, jak i skazani oceniają, że dostępność środków narkotycznych w trakcie odbywania kary jest bardzo duża.

Terapia osób uzależnionych, które popadły w konflikt z prawem, jest jedną z metod szeroko rozumianej pracy resocjalizacyjnej czy też readaptacyjnej. Bardzo istotnym jej elementem jest kształtowanie motywacji do zmiany.Sens owej zmiany wykracza tak naprawdę poza cel kary pozbawienia wolności i jest związany z dojrzałością osobową człowieka. Kształtowanie motywacji do zmiany w izolacji więziennej odbywa się w wyjątkowo trudnych warunkach, do których zaliczyć można takie czynniki, jak: przeludnienie, deprywację psychologiczną, społeczną, informacyjną, zmysłową, podkulturę więzienną, różnorodne problemy psychiczne i emocjonalne będące skutkiem izolacji. Sytuacja ta powoduje, że wszelkie oddziaływania terapeutyczne napotykają na opór skazanego pacjenta. Jest on potęgowany nie tylko jego cechami osobowościowymi, stopniem zaburzeń czy też mechanizmami uzależnienia, ale w znacznym stopniu wynika właśnie ze specyfiki miejsca, w jakim skazany przebywa.

http://www.narkomania.org.pl/czytelnia/73,Problematyka-narkomanii-w-izolacji-wieziennej